Escher and the Droste effect

 

Hans de Win2002-09-02 19:35:17+00
Over het opgevulde midden in " het prentenkabinet " van M.C. Escher. Ik wil naast alle loftuitingen graag een kritische noot toevoegen. Het idee om Eschers werk "af" te maken met moderne computertechnieken vind ik géén goed idee als daarmee de oorspronkelijke bedoelingen van de maker niet in ere worden gehouden. Ik vind het meer dan jammer als de inhoud van het werk van M.C. Escher word genegeerd omdat deze niet worden begrepen. Het is naar mijn idee nooit de bedoeling van Escher geweest om het midden van " het prentenkabinet " te vullen met een Droste-effect. En om te zeggen dat hij het midden wit liet omdat hij niet wist hoe het verder moest getuigd van geen enkel respect naar de drijfveren van de kunstenaar / graficus die M.C. Escher was. Escher maakte divers werk. Veel werk werd gemaakt vanuit een fascinatie voor ruimtelijke situaties. Veel werk werd gemaakt om de illusie van twee-, en drie-dimensionaliteit te visualiseren. Hij heeft echter ook veel werk gemaakt waarbij het Escher er vooral om te doen was om de kijker iets van belang te vertellen. Escher wilde middels deze prenten zijn idee over de werkelijkheid uitdragen. Zijn beeld van de werkelijkheid was holistisch van karakter. Het totaal van de werkelijkheid valt wat hem betreft niet in delen onder te verdelen. Door middel van zijn werk probeert hij mensen aan het denken te zetten. Zo ook in dit werk. We worden in dit werk uitgenodigd om een prentenkabinet binnen te stappen en, net als de eerste man, de beelden te bekijken. Als we langer kijken gaan de beelden voor ons leven zoals dat ook voor de jongeman gebeurt; het beeld wordt werkelijkheid. Uiteindelijk dezelfde werkelijkheid waarin we ook het prentenkabinet zijn binnengelopen. (Op deze manier wordt het door Escher zelf omschreven in een boek dat oorspronkelijk in 1959 is uitgegeven.) Illusie en werkelijkheid lopen op een manier door elkaar waarbij er geen onderscheid is tussen beide. Als je nu de nieuwe versie bekijkt waarbij het midden niet meer open is dan is het verhaal wat ik zojuist heb beschreven veel minder helder. Het Droste effect, met een letterlijke herhaling van het beeld in het beeld, doet de relatie tussen werkelijkheid en illusie deels teniet en verzwakt daarmee de zeggingskracht van het werk. Als we de prent van Escher vergelijken met de nieuwe versie is er ook vooral aan de randen een duidelijk verschil. Dit zit hem vooral in verschil van de basisstructuur die gebruikt is. Escher maakte gebruik van een structuur om zijn idee vorm te geven en de nieuwe versie volgt slaafs de wiskundige formule. Iets wat ook Escher vaak deed, maar niet in dit werk. Ik heb door het werk van Escher mijn inzichten in de manier waarop je naar de werkelijkheid kunt kijken kunnen verruimen. Ik vind dat een grotere verdienste van het werk als het gegeven van de wiskundige formules die in het werk worden gevisualiseerd. Ik denk dat Dhr. Lenstra beter eigen beelden kan gebruiken om wiskundige formules te visualiseren. De beelden zullen dan zeer waarschijnlijk niet zo spreken. Maar met de beelden van een ander dient naar mijn mening met grotere zorgvuldigheid om te worden gegaan. Ik zou het leuk vinden om op mijn wat tegendraadse mening wederhoor te krijgen van lezers. Hans de Win